Câu hỏi: Những điều kiện lịch sử của sự ra đời triết học Mác?
Trả lời:
* Điều kiện kinh tế - xã hội:
- Sự củng cố và phát triển của phương thức sản xuấttư bản chủ nghĩa trong điều kiện cách mạng công nghiệp.
+ Triết học Mác ra đời vào những năm 40 của thếkỷ XIX. Sự phát triển mạnh mẽ của lực lượng sản xuấtdo tác động của cuộc cách mạng công nghiệp, làm choquan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa được củng cố, phươngthức sản xuất tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh mẽtrên cơ sở vật chất - kỹ thuật của chính mình, do đó đãthể hiện rõ tính hơn hẳn của nó so với phương thức sảnxuất phong kiến.
+ Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản làm cho nhữngmâu thuẫn xã hội càng thêm gay gắt và bộc lộ ngày càng rõ rệt. Của cải xã hội tăng lên nhưng không những lýtưởng về bình đẳng xã hội mà cuộc cách mạng tư tưởngnêu ra đã không thực hiện được mà lại làm cho bất côngxã hội tăng thêm, đối kháng xã hội sâu sắc hơn, nhữngxung đột giữa vô sản và tư sản đã trở thành những cuộcđấu tranh giai cấp.
- Sự xuất hiện của giai cấp vô sản trên vũ đài lịch sửvới tính cách một lực lượng chính trị - xã hội độc lập lànhân tố chính trị - xã hội quan trọng cho sự ra đời triếthọc Mác.
+ Giai cấp vô sản và giai cấp tư sản ra đời, lớn lêncùng với sự hình thành và phát triển của phương thức sảnxuất tư bản chủ nghĩa trong lòng chế độ phong kiến.
+ Khi chế độ tư bản chủ nghĩa được xác lập, giai cấp tưsản trở thành giai cấp thống trị xã hội và giai cấp vô sảnlà giai cấp bị trị thì mâu thuẫn giữa vô sản với tư sản vốnmang tính chất đối kháng càng gay gắt, trở thành nhữngcuộc đấu tranh giai cấp. Giai cấp vô sản xuất hiện trên vũđài lịch sử không chỉ có sứ mệnh là “kẻ phá hoại” chủnghĩa tư bản mà còn là lực lượng tiên phong trong cuộcđấu tranh cho nền dân chủ và tiến bộ xã hội.
- Thực tiễn cách mạng của giai cấp vô sản là cơ sở chủyếu nhất cho sự ra đời triết học Mác.
Sự xuất hiện giai cấp vô sản cách mạng đã tạo cơ sởxã hội cho sự hình thành lý luận tiến bộ và cách mạngmới. Đó là lý luận thể hiện thế giới quan cách mạng củagiai cấp cách mạng triệt để nhất trong lịch sử, kết hợpmột cách hữu cơ tính cách mạng và tính khoa học, nhờ đó, nó có khả năng giải đáp bằng lý luận những vấn đềcủa thời đại đặt ra. Lý luận như vậy đã được sáng tạonên bởi C. Mác và Ph. Ăngghen, trong đó triết học đóngvai trò là cơ sở lý luận chung: cơ sở thế giới quan vàphương pháp luận.
* Nguồn gốc lý luận và tiền đề khoa học tự nhiên:
- Nguồn gốc lý luận
+ C. Mác - Ph. Ăngghen kế thừa triết học cổ điển Đức,đặc biệt là những “hạt nhân hợp lý” trong triết học của hai nhà triết học tiêu biểu là Hêghen và Phoiơbắc, là nguồngốc lý luận trực tiếp của triết học Mác. Để xây dựng triếthọc duy vật biện chứng, C. Mác đã cải tạo cả chủ nghĩaduy vật cũ, cả phép biện chứng của Hêghen.
+ C. Mác - Ph. Ăngghen kế thừa và cải tạo kinh tếchính trị học với những đại biểu xuất sắc là A. Xmít vàĐ. Ricácđô, từ đó xây dựng nên học thuyết về kinh tế, lànhân tố không thể thiếu được trong sự hình thành và pháttriển triết học Mác.
+ C. Mác - Ph. Ăngghen kế thừa chủ nghĩa xã hộikhông tưởng Pháp với những đại biểu nổi tiếng như XanhXimông và S. Phuriê.
- Tiền đề khoa học tự nhiên:
Trong những thập kỷ đầuthế kỷ XIX, khoa học tự nhiên phát triển mạnh với nhiềuphát minh mang tính chất vạch thời đại, trong đó, có baphát minh lớn có ý nghĩa quan trọng đối với sự hình thànhtriết học duy vật biện chứng, đó là: định luật bảo toàn vàchuyển hóa năng lượng của Maye và Gindơ; thuyết tế bàocủa Svan và Slâyđen; thuyết tiến hóa của Đácuyn. Vớinhững phát minh đó, khoa học đã vạch ra mối liên hệthống nhất giữa những dạng tồn tại khác nhau, các hìnhthức vận động khác nhau trong tính thống nhất vật chấtcủa thế giới, vạch ra tính biện chứng của sự vận động vàphát triển của nó.
* Nhân tố chủ quan trong sự hình thành triết học Mác:
Chiều sâu của tư duy triết học, chiều rộng của nhãnquan khoa học, quan điểm sáng tạo trong việc giải quyết những nhiệm vụ do thực tiễn đặt ra là phẩm chất đặc biệtnổi bật của C. Mác và Ph. Ăngghen.C. Mác và Ph. Ăngghen đều tích cực tham gia hoạtđộng thực tiễn, từ hoạt động đấu tranh trên báo chí đếntham gia phong trào đấu tranh của công nhân, tham giathành lập và hoạt động trong các tổ chức của công nhân...Sống trong phong trào công nhân, các ông được tận mắtchứng kiến những sự bất công giữa chủ tư bản và ngườilao động làm thuê, hiểu sâu sắc cuộc sống khốn khổ củangười lao động và thông cảm với họ. Gắn chặt hoạt động lý luận và hoạt động thực tiễn đã tạo nên động lực sáng tạocủa C. Mác và Ph. Ăngghen.C. Mác và Ph. Ăngghen đã thực hiện một bước chuyểnlập trường từ dân chủ cách mạng và nhân đạo chủ nghĩasang lập trường giai cấp công nhân và nhân đạo cộng sản,nghiên cứu khoa học nhằm giải đáp vấn đề giải phóng conngười, giải phóng giai cấp, giải phóng nhân loại.
Blog chia sẻ thông tin khoa học và xuất bản
